Julika Marijn over het niet-moederschap
Eén op de vijf vrouwen wordt - om allerlei redenen - geen moeder. Op woensdag 12 november brengt theatermaker Julika Marijn al die verschillende verhalen, inclusief dat van haarzelf, voor het voetlicht in een voorstelling: No Kidding - Echte vrouwen krijgen een kind. ‘Het is zo fijn om te zien dat dat onderwerp echt leeft.’ Julika Marijn maakte eerder theaterprogramma's over sterke vrouwen uit de geschiedenis. In deze voorstelling, waarin haar leven zonder eigen kinderen het vertrekpunt is, wil ze de kracht van niet-moeders laten zien.
Waar gaat No Kidding over?
Julika Marijn: ‘De voorstelling gaat over wat je als niet-moeder allemaal op je weg tegenkomt. Hoe de maatschappij naar je kijkt, hoe je je leven betekenis geeft als je geen kinderen hebt, welke inspirerende rolmodellen er zijn. Je bent sowieso een minderheidsgroep en daardoor vaak onzichtbaarder. Als niet-moeder moet je meer zelf op zoek naar je richting in het leven, je moet het wat meer uit jezelf halen. Daar mag best het licht eens op staan, vind ik.’
Hoe wordt tegen niet-moeders aangekeken?
‘Dat begint al met de taal. Je bent óf kinderloos en dan ben je toch een beetje zielig óf je bent ‘kindvrij’ en dan heb je er zelf voor gekozen en moet je blij zijn. Omdat ik zelf behoefte had aan een frisser en stoerder woord ben ik vrouwen zonder kinderen ‘NoMo's’ gaan noemen, van not-mom. Want zo zwart-wit als ‘kinderloos’ of ‘kindvrij,’ is het bijna nooit. Bij veel mensen speelt er van alles waardoor ze geen moeder geworden zijn. In de voorstelling geef ik stem aan veel verschillende verhalen. En ook komt mijn eigen verhaal aan bod. Tussen mijn achtendertigste en veertigste heb ik drie keer een miskraam gehad. Na de derde wilde ik die periode afsluiten en ben ik me volop gaan richten op mijn creatieve leven. Ook heel vervullend. Mijn theatervoorstellingen gaan meestal over interessante historische vrouwen, zoals Etty Hillesum, Lady Di en de gecancelde tweede vrouw van Rembrandt. In No Kidding speelt voor het eerst mijn persoonlijke leven een leidende rol.’
Was er een aanleiding om deze voorstelling nu te maken?
‘Drie jaar geleden kreeg mijn zusje een zoon. Ik voelde me vanaf dag één zo verbonden met hem, een soort verliefdheid bijna. Ineens ging ik voelen dat ik ook wel iets gemist heb. Door zijn geboorte ging ik meer lezen over de niet-moeder en op die manier kwam ik het boek Echte vrouwen krijgen een kind van Liesbeth Smit tegen. Ze schetst daarin een raak beeld van de plek van niet-moeders in de maatschappij. We realiseren ons niet hoe sterk de moederschapscultuur is. Als vrouw is het bijna vanzelfsprekend dat je moeder wordt en dat je leven dan vervuld is. En omgekeerd kleeft dat onvervulde automatisch een beetje aan de niet-moeder. Toen ontstond het idee voor een voorstelling. Aanvankelijk had ik ook twijfels: in je uppie met dit onderwerp het toneel op is niet niks. Daarom ben ik het eerst op Theaterfestival De Parade gaan uitproberen. Ik kwam er meteen achter hoe dit onderwerp leeft, de tent was elke keer helemaal uitverkocht. Toen dat heel goed ging, durfde ik het aan om er echt een theatertournee van te maken en de voorstelling uit te breiden.’
Je werkt samen met regisseur Leoni Jansen. Hoe beïnvloedt zij het proces?
‘Leoni is moeder van twee zonen en heeft daardoor soms een wat ander perspectief. Dat is interessant omdat zij me er soms voor behoedt om door te slaan en omgekeerd heeft zij voor sommige dingen een blinde vlek. Door die wisselwerking wordt het programma toegankelijk en veelzijdig. Juist ook voor mensen met kinderen. De voorstelling heeft diepgang en er is ook veel lichtheid en humor. Ik durf wel te zeggen dat het zowel ontroerend als confronterend is. Want hier en daar mág het ook een beetje schuren.’
Hoe bevalt het je om met dit persoonlijke onderwerp op de planken te staan?
‘Het mooie als theatermaker is dat je je eigen fascinatie met het publiek kunt delen. En voor een deel was dit maakproces ook zinvol om mijn eigen pad meer te omarmen. Ik ben blij met m'n leven nu en heb veel ruimte om te doen wat ik belangrijk vind. De combinatie van kinderen en voorstellingen maken had me ook wel vrij heftig geleken. En ik weet niet of ik nou zo'n relaxte moeder zou zijn geweest. Want ik ben bij wijze van spreken al bang als de poes het dijkje oversteekt. Ik heb echt respect voor moeders en vaders en hoe ze het allemaal doen. Ik heb leuke mensen om me heen, een lieve vriend met drie oudere kinderen waar ik vanaf de zijlijn van kan meegenieten. Er is zoveel in het leven waar ik vervulling uit kan halen. Mijn neefje heeft inmiddels ook een zusje en ze is zelfs naar me vernoemd. Zij zijn belangrijk voor me. Voor hen wil ik een echte ‘PANK’ zijn, een Professional Aunt No Kids.’
Wat hoop je dat No Kidding in beweging zet?
‘Dat het erkenning en herkenning geeft voor NoMo’s. En dat het troostrijk is. Het zou fijn zijn als NoMo’s bekrachtigd het theater uit komen. Op De Parade bleek dat de voorstelling ook een echte eyeopener is voor mensen met kinderen, daar ben ik blij om. Daar bleek ook dat mensen die samen naar de voorstelling kwamen, daarna meteen met elkaar in een gesprek kwamen over dit onderwerp. Daarom werkt de theatervorm zo goed. Als je een boek leest, doe je dat in je eentje en moet je toevallig iemand tegenkomen die dat boek ook gelezen heeft om het erover te hebben. Nu kom je samen uit de voorstelling en gaat het vanzelf. Want er is geen mens die om het onderwerp ‘wel of geen kinderen’ heen kan. Het is ontzettend fijn om iets te doen dat relevant is en bij veel mensen een snaar raakt.’
